W mojej praktyce psychologicznej temat stresu, z którym mierzą się moi Klienci, jest wszechobecny. To doświadczenie, którego w jakiś sposób doświadczamy wszyscy. Stres w małej ilości potrafi być dla nas motywujący. Niestety w dużych dawkach, a zwłaszcza długotrwały, potrafi mieć druzgoczący wpływ na nasze zdrowie. Jak zatem kontrolować stres w naszym życiu? Jak powiedzieć „stop”?
Co znajdziesz w artykule:
- Czym jest asertywność?
- Jaka jest osoba asertywna?
- Praktyczne wskazówki
- Jak rozwijać asertywność?
Czym jest asertywność?
Asertywność często rozumiana jest jako umiejętność skutecznego odmawiania. Tak rzeczywiście jest, lecz asertywność jest także czymś znacznie więcej. Pozwala nam na wyrażanie swoich myśli i uczuć, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych, w sposób szanujący zarówno nas samych, jak i rozmówcę. Umożliwia taką komunikację, dzięki której możemy stanąć w obronie własnego zdania bez urażania drugiej osoby i naruszania jej praw i wolności. Ułatwia nam to zatem znajdowanie kompromisów i rozwiązywanie konfliktów tak by nikt z zaangażowanych nie czuł się skrzywdzony.
Komunikujemy się z innymi ludźmi przyjmując różne typy zachowań – od uległych po agresywne. Asertywność istnieje w spektrum i jest złotym środkiem pomiędzy tymi dwoma skrajnymi postawami. To umiejętność bycia wystarczająco stanowczym i pewnym siebie by nie być biernym, a zarazem posiadanie empatii i szacunku do drugiej osoby tak by nie stać się agresywnym.
Asertywność nie oznacza, że nie przyjmujemy i nie wyrażamy krytyki. Bycie asertywnym to gotowość przyjęcia tej krytyki w godny sposób, nie ulegając presji i nerwom, a zarazem uczciwość wobec innych. Skoro jesteśmy świadomi swoich wad i zalet, a przez to pewni siebie, jesteśmy też opanowani, nie ulegamy manipulacjom i naciskom. Mówimy czego chcemy i potrafimy zadbać o swoje. Jednocześnie robimy to z szacunkiem, mając na uwadze drugą osobę. Nie kontrolujemy, nie obwiniamy, nie zmuszamy nikogo do naszych racji. Zamiast tego przekonujemy.
Przyjrzyjmy się teraz bliżej tym typom zachowań by zrozumieć jak postępuje człowiek asertywny.
Jaka jest osoba asertywna?
Pierwszym krokiem do stania się osobą asertywną jest zrozumienie różnic pomiędzy trzema stylami zachowań: Uległym, Agresywnym i Asertywnym.
Postawa uległa:
Osoby cechujące się biernym nastawieniem często mają niską samoocenę, nie potrafią bronić własnych poglądów i unikają konfrontacji. Strach przed potencjalną negatywną reakcją innych ludzi sprawia, że osoby te dają się podporządkować, nie walczą o swoje prawa i niechętnie podchodzą do wszelkich zmian i ryzyka.
Dla osoby biernej kluczowym będzie zmiana postawy uległej w bardziej asertywną, czego można dokonać przy pomocy treningu – o czym więcej w dalszej części wpisu. W przeciwnym wypadku grzeczność takiej osoby, stawianie innych ponad siebie, może prowadzić do sytuacji, w których pasywność jest wykorzystywana. Mogą to zrobić np. znajomi z pracy zrzucając na nas swoje obowiązki, bo nie potrafiliśmy powiedzieć „niestety nie mogę się tego podjąć”.
Postawa agresywna:
W momencie, w którym ktoś przestaje szanować rozmówcę, asertywność przechodzi w agresję. Dla osoby agresywnej bowiem kompromis to przegrana. Będzie więc próbowała wygrać za wszelką cenę, egoistycznie, bez poszanowania uczuć, praw i interesów drugiej strony. Czasem stosując agresję werbalną, a czasem nawet fizyczną.
Co ciekawe, postawa agresywna nie musi wcale oznaczać zbytniej pewności siebie. Może być przeciwnie – osoby mierzące się z kompleksami mogą rekompensować sobie swoją wewnętrzną niepewność przy pomocy zewnętrznej agresji i dominacji, raniąc tym innych. Szukają w ten sposób ujścia dla emocji i stresu, którego nie potrafią inaczej wyładować.
Na szczęście pracować nad sobą mogą także osoby mające problem ze zbytnią asertywnością; potrzebą ciągłej rywalizacji, kontroli innych, czy też skłonnościami do obwiniania czy wręcz otwartej agresji. Skorzystają na tym one same (nie zrażając do siebie więcej ludzi), a także ich bliscy i znajomi.
Postawa asertywna – złoty środek:
Na początku zauważmy jak skrajne są przedstawione wyżej postawy.
Praktyczne wskazówki
Ustaliliśmy
Jak rozwijać asertywność?
Pamiętajmy o tym,
1. Ward, Clare, and Stephanie Holland. Assertiveness: A practical approach. Routledge, 2018.
2. Rosenberg, Marshall B. Nonviolent Communication: A Language of Life: Life-Changing Tools for Healthy Relationships. PuddleDancer Press, 2015.
3. Paterson, Randy J. The assertiveness workbook: How to express your ideas and stand up for yourself at work and in relationships. New Harbinger Publications, 2022.
4. Ames, D, Lee, A, Wazlawek, A. Interpersonal assertiveness: Inside the balancing act. Soc Personal Psychol Compass. 2017: 11:e12317. https://doi.org/10.1111/spc3.12317
1. Ward, Clare, and Stephanie Holland. Assertiveness: A practical approach. Routledge, 2018.
2. Rosenberg, Marshall B. Nonviolent Communication: A Language of Life: Life-Changing Tools for Healthy Relationships. PuddleDancer Press, 2015.
3. Paterson, Randy J. The assertiveness workbook: How to express your ideas and stand up for yourself at work and in relationships. New Harbinger Publications, 2022.
4. Ames, D, Lee, A, Wazlawek, A. Interpersonal assertiveness: Inside the balancing act. Soc Personal Psychol Compass. 2017: 11:e12317. https://doi.org/10.1111/spc3.12317
Zadbaj o siebie i bliskich
Astrid Brojanowska – psycholog, psychodietetyk.
Chętnie dzielę się moim doświadczeniem zawodowym i akademickim. Odwiedź mój profil psychologiczny na Facebooku i Instagramie przez poniższe linki i dołącz do społeczności ludzi dbających o zdrowie.
Przygotowałam tam m.in. krótkie nagranie o efekcie reflektora – jak nie stresować się tym, co myślą o nas inni.
Potrzebujesz wsparcia?
